Andrzej Wierzynek (zm. 4 września 1406) był krakowskim kupcem, rajcą i burmistrzem. Pochodził z wpływowego rodu Wierzynków, a jego ojciec, Jan, był synem Mikołaja Wierzynka, który słynął z organizacji uczty dla gości zjazdu monarchów w 1364 roku. Andrzej prowadził rozległy handel i był bardzo zamożnym oraz wpływowym człowiekiem, mającym szerokie kontakty. Kilka razy został wybrany do Rady Miejskiej w Krakowie i pełnił funkcję burmistrza. Ze względu na swoje stanowisko, miał bezpośredni dostęp do miejskiej kasy, z której, jak twierdzili świadkowie, miał brać pieniądze dla siebie.

Sprawa Andrzeja Wierzynka wybuchła, gdy został przyłapany na gorącym uczynku i oskarżony o defraudację miejskich pieniędzy. Wierzynek podróżował często i zabierał ze sobą znaczne sumy pieniędzy, które nie były dokładnie rozliczane. Jeden z rajców zauważył, jak Andrzej ukrywał część pieniędzy dla siebie, co wywołało podejrzenia wobec niego.

Przeprowadzono prowokację, w wyniku której Wierzynek został przyłapany na gorącym uczynku. Tego samego dnia został postawiony przed sądem. Wierzynkowi zarzucono defraudację miejskich pieniędzy, jednak on twierdził, że pobierał dla siebie wynagrodzenie za swoją pracę na rzecz miasta. Mimo to, ławnicy uznali go za winnego i skazali na karę śmierci przez ścięcie. Wyrok został wykonany jeszcze tego samego dnia, a ciało skazańca pochowano za murami Krakowa, na cmentarzu skazańców.

Sprawa Andrzeja Wierzynka wywołała szerokie kontrowersje. Skazany nie mógł odwołać się od wyroku, a także odmówiono mu spowiedzi przed śmiercią. Rodzina Wierzynków, mająca bezpośredni dostęp do króla, zareagowała gwałtownie na tę sytuację. Sprawa Andrzeja Wierzynka budziła wiele kontrowersji, zarówno z powodu jego wysokiego statusu, jak i rzekomego naruszenia procedur sądowych. Nieznane są dokładne przyczyny, które skłoniły krakowskich rajców do tak szybkiego skazania go na karę śmierci. Istnieją spekulacje, że mogły istnieć prywatne motywy lub inne czynniki wpływające na tę decyzję, jednak brak jednoznacznej odpowiedzi.

Wyrok śmierci na Andrzeju Wierzynku został wykonany zgodnie z obowiązującym prawem w tamtych czasach. Chociaż proces był kontrowersyjny, to nie posiadamy wystarczających informacji, aby jednoznacznie ocenić, czy wyrok był słuszny czy nie.

Władysław Jagiełło najpierw ukarał trzech rajców odpowiedzialnych za proces, nakazując im wypłacenie odszkodowania dla rodziny Wierzynków. Wobec protestu rajców i niepokojów w mieście, król sam wypłacił odszkodowanie i nałożył na sprawę „wieczyste milczenie”.

Do dziś nie jest jasne, czy celem skazania Andrzeja Wierzynka było pozbycie się go z Rady Miejskiej czy też zhańbienie znanej i cenionej rodziny.

Andrzej Wierzynek został pochowany na cmentarzu skazańców poza murami Krakowa, a jego syn Mikołaj ufundował kościółek św. Gertrudy na tym terenie. 

Chociaż nie znamy wszystkich szczegółów dotyczących postaci Andrzeja Wierzynka, jego tragiczny los powinien być przestrogą dla współczesnych włodarzy miast, aby zachowywali uczciwość i odpowiedzialność w pełnieniu swoich funkcji.

Opracowanie: redakcja