zorganizowaną formą pomocy dla osób ubogich stanowiły szpitale. Te pełniły bardziej funkcję przytułku dla biedoty niż miejsce zapewniające pomoc medyczną. Pierwsze szpitale pojawiły się w naszym kraju na przełomie XII i XIII wieku (wraz z zakonami). Funkcjonowały w większych miastach. Dopiero w epoce nowożytnej (XVI-XVIII w.) rozpowszechniły się w mniejszych miejscowościach i wsiach. Do XIX wieku pozostały w większości instytucjami kościelnymi. Powszechnym problemem było złe zarządzanie funduszami. Piotr Skarga pisał: […] ubodzy z szpitalów uciekać do żebraniny muszą […] nadawcy szpitalów oszukanie dusz swoich cierpią.