Eksperymenty i tortury – słowa te budzą obrazy, które obrazy elektryzują każdego. Jak wyglądały podczas II wojny światowej w japońskich ośrodkach badawczych? Opisuje to Hal Gold w książce Jednostka 731. Okrutne eksperymenty w japońskich laboratoriach wojskowych.

Reportaż został podzielony na dwie części. Pierwsza to rys historyczny powstania, działalności i końca Jednostki 731. Autor przedstawił motywacje i przyczyny, które były zaczątkiem myśli o stworzeniu laboratoriów pracujących nad bronią biologiczną. Jak zostało ukazane to, co wcześniej było chlubą japońskiego społeczeństwa? Interesująco.

Część ta zawiera także opis tortur stosowanych przez naukowców na więźniach. Na koniec autor przedstawił losy zbrodniarzy. Jak się okazało, większość z nich do śmierci cieszyła się poważaniem i szacunkiem w społeczeństwie. Druga część z kolei to relacje byłych pracowników jednostek, którzy po wielu latach milczenia zdecydowali się opowiedzieć o tym, co działo się za grubymi murami Jednostki 731.

Przez długi czas (około czterdzieści lat) nie było wiadomo o istnieniu Jednostki 731. Zarówno rząd japoński, jak i badacze (również szeregowi pracownicy), zaprzeczali istnieniu takiego obiektu. Gdy podczas prac w Shinjuku przypadkowo wykopano liczne kości, próbowano szybko zamknąć sprawę. Aktywiści podnieśli larum i naciskali, by ta kwestia została zbadana. To sprawiło, że na światło dzienne zaczęły wychodzić kolejne informacje. Wspomniane wydarzenie wzbudziło kolejne niewygodne pytania. W efekcie opinia publiczna dowiedziała się o wielu aspektach działalności tytułowej jednostki.

Pozycja nie zawiera kompleksowej wiedzy na temat obiektu. Żadna z ofiar nie miała szans przeżyć (by opowiedzieć czego doświadczyła), a ówcześni pracownicy to aktualnie starsi ludzie, którzy mimo upływu lat, nie chcą wracać do tej części ich życia. Dla mnie najbardziej emocjonująca była część druga. Przerażające jest to, że w imię nauki tak łatwo było ludziom dokonywać zbrodni. Zapewne pomogło im w tym odczłowieczenie ofiar nazywając ich maruta (kłoda), ale to przecież nie może tłumaczyć ich zachowania.

Książka Hala Golda Jednostka 731, wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, liczy 254 strony. Może to niewiele, ale jest świetną pozycją podczas zdobywania wiedzy o japońskich ośrodkach działających podczas II wojny światowej.